Co ma piernik do starożytności? - Czyli trochę korzennych opowieści

Pierniki stały się nieodzowną częścią obchodów Świąt Bożego Narodzenia. Wypiekanie ich w większym gronie przyjaciół lub znajomych jest dla niektórych corocznym rytuałem.

Skąd więc właściwie pochodzą pierniki? Od jak dawna się je wypieka? I jaki mają związek z Toruniem?

Zacznijmy od początku. Słowo piernik pochodzi od staropolskiego słowa "pierny" czyli pieprzny. Ciastka zbliżone do pierników, zwane miodownikami były znane już w starożytności! Przepis na nie znaleziono w jednej z rzymskich książek kucharskich napisanej przez Apicjusza. W średniowieczu pierniki zostały odtworzone przez Benedyktynów. Wraz ze sprowadzaniem do europejskich miast, wielu przypraw, ciastka mogły być ,,ulepszane”. Przyprawy korzenne dodawane do miodowników okazały się strzałem w dziesiątkę! Tak starożytne miodowniki awansowały na popularne dzisiaj pierniki.

Do Torunia trafiły najprawdopodobniej około 1380 roku. Dlaczego pierniki stały się pocztówką miasta? Największe znaczenie miało położenie Torunia. Leżący na szlaku handlowym pomiędzy Lwowem a Gdańskiem, miał dostęp do wielu jakościowych przypraw, był otoczony żyznymi polami, oraz hodowlami pszczół czyli dużą ilością miodu. W XVII wieku pierniki były sprzedawane jako lek, dzięki przyprawom korzennym mającym lecznicze właściwości. Zachwytu nad Toruńskimi piernikami nie krył chociażby Fryderyk Chopin, który po powrocie z miasta napisał do swojego przyjaciela: ,,Największą impresję (…) pierniki na mnie uczyniły. Widziałem ja, prawda, i całą fortyfikację, (…) prócz tego kościoły gotyckiej budowy (…). Widziałem wieżę pochyłą, ratusz sławny (…). To wszystko nie przechodzi jednak pierników, oj, pierników, z których jeden posłałem do Warszawy.”

Pierniki na przestrzeni lat zmieniały swój smak, kształt i zastosowanie, lecz zamiłowanie do tych korzennych ciasteczek pozostało bez zmian. Świadczą o tym nasze współczesne stoły świąteczne, na których rzadkie kiedy zabraknie pierników.

 

Jan Piasny